Zhang Tailei: Çin Devriminin "Fırtınası"
Erken bir Çinli Komünistin aşağıdaki kısa biyografisi, ilk olarak aşağıdaki girişle birlikte Çin'in Sosyalist Dostları'nda yayınlandı.
1921'de düzenlenen küresel bir Komünist kongre tutanaklarını çevirirken öğrendiğim Zhang Tailei'dir (1898–1927).[1]
Zhang hakkında çok az belge Batı'da mevcuttur. Bu kısa taslak, onun başlıca başarılarını vurgulamayı amaçlamaktadır; Çin kaynaklarına daha fazla erişime dayalı bir hesaba ulaşmamıza yardımcı olacağını umuyorum.
Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) ilk liderlerinden biri olan Zhang Tailei, emperyalist güçlerin saldırılarına karşı Çin'i savunmak için çeşitli siyasi güçlerin birlikte hareket etmesini öneren ilk kişilerden biriydi. Zhang, yalnızca partisinin değil, aynı zamanda dünya devrimci bir derneği olan Komünist Enternasyonal'in de saygın bir lideriydi.[2]
Zhang, özellikle Çin'de yaklaşan Japon işgali tehdidine karşı eylem birliği ihtiyacını vurguladı. Böylece Komünist Partinin 1930'larda Japonya'nın Çin'e karşı emperyalist savaşına direnirken izlediği yolu önceden gördü. Zhang, bugün Çin'de kurtuluş mücadelesinin bir kahramanı olarak onurlandırılıyor. O, dünya çapında Marksistler ve özgürlük savunucuları arasında daha iyi tanınmayı hak ediyor.
1898'de Şangay'ın kuzeyindeki Jiangsu eyaletinde fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Zhang Zengrang, ortaokulu tamamlamayı başardı ve 1917'de Tianjin Beiyang Üniversitesi hukuk fakültesine kabul edildi.
4 Mayıs Hareketi
1919'da Zhang, ilerici bir anti-emperyalist ve kültürel örgüt olan Dördüncü Mayıs Hareketi'ne katıldı. Zhang, 1919 Versailles Antlaşması'na karşı yaygın öğrenci ve halk protestolarına katıldı ve antlaşmanın Japonya'nın Çin topraklarını sömürgeci olarak ele geçirmesini onaylamasını kınadı. Aynı yıl Zhang, girişimleri üniversiteden atılmasına yol açan bir öğrenci eylem grubu kurdu.[3]
1920'de Zhang, yeni kurulan bir Komünist gruba katıldığı Pekin'e taşındı. Orada sendika hareketiyle temas kurdu ve demiryolu sendikacıları için bir eğitim okulu kurdu. 1921'in başlarında yerel bir sosyalist gençlik birliği kurdu.
Moskova Misyonu
Mart 1921'de Zhang, Sovyet Rusya'da Moskova'ya gitti ve burada Komünist Enternasyonal'in Uzak Doğu Sekreterliği'nde Çin bölümünün müdürü oldu. Enternasyonalin Üçüncü Dünya Kongresi Haziran 1921'de Moskova'da toplandığında Zhang, Enternasyonalin küresel kongrelerinden birine katılmak üzere Çin'den gönderilen ilk delege oldu.
Elbette, Çinli delegeler daha önceki üç Komünist Enternasyonal toplantısında hazır bulunmuşlardı: ilk iki dünya kongresi ve 1920 Bakü Kongresi. Kızıl Ordu. Zhang, Moskova'ya gitmek üzere ayrıldığında, Doğu Sibirya'dan geçen demiryolu yolu hala Japon ordusu tarafından engellenmiş durumdaydı.
Üçüncü Kongre kayıtları, onu Çin tarihinde bilinen adı olan Zhang Tailei olarak listeliyor. Tailei, Çin dilinde "sağnak" veya "yağmur fırtınası" anlamına gelir. Zhang'ın seçtiği isim, hem kişisel görüşü hem de bir bütün olarak Çin Komünist hareketinin misyonu için uygun bir metafor işlevi gördü.
İlk üç Komünist Enternasyonal dünya toplantısının aksine, Üçüncü Dünya Kongresi Asya ve Afrika'daki sömürge kurtuluş mücadelelerinin tartışılmasına çok az zaman ayırdı. Bu konuda kısa bir tartışma kongrenin yirminci ve son gününe sıkıştırıldı. Hindistan'dan etkili bir delege olan M.N. Zhang'ın hemen önünde konuşan Roy, bu tartışmanın planlanma şeklini "tamamen fırsatçı" bir sonucu temsil etmekle suçladı.[4]
Komünist Enternasyonal Kongresi'ne Konuşma
Komünist Enternasyonal kongre tutanakları esas olarak Almanca yürütüldü; çeviri Rusça, Fransızca ve İngilizce olarak düzenlendi. Özetlerin Çince olarak sunulması, zor ve yetersiz bir prosedür olan ikinci bir çeviriyi gerektiriyordu. Ancak Zhang'ın bir konuşma yapma seçimi onun için büyük bir onurdu. Uzun boylu ve otoriter bir görünüme sahip olan Zhang Tailei, kongre platformundan yüzlerce delegeyle tanıştırıldı. Çin'den tek konuşmacı olmasına rağmen, Zhang özel bir ilgi görmedi; kendisine sadece beş dakika tahsis edildi. Stenografik kayıtlara bakılırsa, tam olarak bu kadar uzun süre konuştu.
Henüz yirmi üç yaşında olan ve hâlâ tanınmayan Çinli delege, ülkesindeki Komünist hareketi anlatacak vakti olmadığı için özür diledi. Ardından, heybetli devrimci toplantıya Uzak Doğu'daki sömürgeci tehdidin ölçülü bir değerlendirmesini sundu. Japon emperyalizminin Çin'de ilerleyen tecavüzlerinin yarattığı tehlikeye dikkat çeken Zhang, bunun bir bütün olarak dünya proletaryası için yarattığı acil tehlikenin altını çizdi.
Zhang, "Çin proletaryası ve Çin'deki diğer devrimci güçler size çok yardımcı olabilir," dedi, "eğer Çin'in gelişimine daha fazla dikkat ederseniz. Bu güçleri doğru yola yönlendirmeli, anarşizm ve reformizme bırakmamalıyız…. Bizim için tam da komünizm için çalışma zamanı…. Gelişmekte olan bu hareketi kızıl bayrağımız altına almalıyız.”
Çang, Çinli proleterlerin Sovyet Rusya'yı emperyalist işgale ve Rus karşı-devrimcilerine karşı savunurken gösterdikleri savaşma hünerinden gururla söz etti. Zhang ayrıca Çinli göçmen işçilerin Birinci Dünya Savaşı sırasında emperyalist ordulara alındığını ve burada ön saflarda işçi olarak hizmet verdiklerini kaydetti.
Çang, "Çin'in zengin doğal ve insan kaynaklarının" "kapitalizme karşı proletaryanın yanında" hizmet etmesini sağlamanın dünya Komünist hareketine bağlı olduğunu ilan etti.
Dünya Kongresi, Zhang'ı Komünist Enternasyonal'in Yürütme Komitesi üyesi olarak seçti. Ek olarak, Komünist Gençlik Enternasyonal onu küresel Yürütme Komitesine atadı.
Zhang'ın Moskova'daki görevi, Çin'e döndüğü 2021 baharına kadar devam etti. Ekim 1921'de Zhang, oradaki Komünistlerin emperyalizme karşı ortak direnişi koordine etmelerine yardımcı olmak için Japonya'ya bir misyon gerçekleştirdi. Ziyareti, ertesi yıl Moskova'da toplanan Uzak Doğu Emekçileri Kongresi'nin hazırlanmasına yardımcı oldu.[5]
Anti-Emperyalist Birlik
Zhang'ın Moskova'da kaldığı süre boyunca Komünist Enternasyonal, kapitalist saldırılara karşı birleşik bir direniş hareketi - “birleşik bir cephe” inşa etmeye yönelik küresel bir politika benimsedi.[6] Bir tarihçi bize Zhang'ın - Rus Komünist liderlerle doğrudan görüşmeler yoluyla - "Komünist Enternasyonal'in birleşik cephe politikasının anlamını kavrayan ilk Çinli Bolşevik." Aynı zamanda Çin'de köylü sorununa ilk dikkat çekenlerden biriydi.[7]
Daha sonra 1921'de Zhang, Çin'deki Komünist hareketle uyumlu sosyalist gençlik liglerinin genel sekreteri seçildi.
Temmuz 1922'de ÇKP, kendi Komünist hareketini koruyup inşa etmeye devam ederken, Çin'in en büyük burjuva önderliğindeki milliyetçi örgütü Kuomintang ile birleşik bir cephe aramaya karar verdi.[8]
1925-27 yılları arasında Çin halkı savaş ağalığına ve gericiliğe karşı mücadelede ayaklandı. 1927'de, müttefik Komünist güçler Şangay'da bir ayaklanmaya önderlik ederken, Kuomintang güçlerinin "Kuzey Seferi" Çin'in güneyi ve ortası boyunca ilerledi.
Bununla birlikte, Nisan 1927'de Kuomintang liderleri, Şanghay'da Komünist ve diğer ilerici güçlere karşı binlerce kişinin ölümüne neden olan kanlı bir saldırı düzenledi. Çinli akademisyenler Cheng Enfu ve Jun Yang'a göre, bu yenilgiden kısmen Komünist Enternasyonal sorumluydu:
[Guomindang]'a devrimin önder gücü olarak ayrıcalık tanımak, [Komünist Parti'nin] bağımsızlığını tehlikeye attı ve parti, kararlı eylem ve karşı önlemler alma fırsatlarını kaybetti.[9]
Komünist Parti bu saldırıdan kurtulmak için mücadele ederken, Zhang'ı Merkezi Geçici Siyasi Bürosunun beş daimi üyesinden biri olarak seçti. Zhang, Guangdong eyaleti parti komitesinin başkanı olarak Guangzhou'nun güney limanında çalışmak üzere atandı.
Guangzhou'da Ayaklanma
Şanghay'daki gerilemeden kurtulmak isteyen Guangzhou'daki Komünist güçler, Aralık ayı için planlanan silahlı bir ayaklanma hazırlamaya başladı. Guangzhou'daki Komünistlerin bu eylem emrini nasıl aldıkları tam olarak belli değil. Ancak Cheng Enfu ve Jun Yang'a göre Komünist Enternasyonal "maceracı" bir politikayı teşvik etti. Enternasyonal'in bir temsilcisi olan Heinz Neumann, ayaklanmanın planlanmasına yardımcı olmak için Guangzhou'da bulunuyordu.
Zhang Tailei, Guangzhou ayaklanmasının ana organizatörüydü. 11 Aralık 1927'de Komünist liderliğindeki güçler isyan çıkardı. Ertesi gün sağcı güçler karşı saldırıya geçti. Ayaklanma hızla bastırıldı. Arabasıyla ön saflara giden Zhang Tailei pusuya düşürüldü ve öldürüldü.
Bugün Zhang Tailei, Çin'de Çin devriminin bir kahramanı olarak onurlandırılıyor. Katkısı, doğum yeri olan Changzhou'daki bir anma enstitüsünde gösteriliyor. Kendini Çin devriminin amacına adamış, olağanüstü yeteneklere ve yüksek coşkuya sahip olan Zhang Tailei, sağlam ideallerini ve inançlarını ve komünist ideallerin gücünü gösterdi.[10]
Notlar
[1]. John Riddell, ed., To the Masses: Proceedings of the Third Congress of the Communist International, 1921, Leiden: Brill, 2015, p. 856–7.
[2]. Outline biographies of Zhang Tailei are available on Wikipedia in English, Chinese, Japanese, and German.
[3]. Bknz Japanese Wikipedia article on Zhang Tailei.
[4]. Riddell, To the Masses, p. 855–6.
[5]. Bknz Japanese Wikipedia article on Zhang Tailei and John Sexton, ed., Alliance of Adversaries: The Congress of the Toilers of the Far East, Chicago: Haymarket Books, 2019.
[6]. Bknz Riddell, “The Comintern and Asia.”
[7]. Pantsov A. (2019). “Zhang Tailei and Dissemination of Bolshevism in China.” in Problemy Dalnego Vostoka (4), pp.125-144.
[8]. See Maurice Meisner, Mao’s China and After: A History of the People’s Republic, New York: Simon and Shuster, 1999, p. 31;Pierre Broué, Histoire de l’Internationale Communiste 1919–1943, Paris: Fayard, 1997, pp. 425–43.
[9]. Enfu Cheng and Jun Yang, “The Chinese Revolution and the Communist International,” Third World Quarterly, volume 41, 2020.
[10]. Bknz Zhang Tailei in Chinese Wikipedia.
John Riddell, 18-19 Aralık 2021 tarihlerinde Şangay Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi'nde ve çevrimiçi olarak düzenlenen Dünya Politik Ekonomi Derneği'nin (WAPE) 15'ncii Forumu'nda sunulan bu makalede, Çin devriminin ilk öncülerinden, kendi ülkesinde onurlandırılan, ancak uluslararası alanda daha iyi tanınmayı hak eden birinin hayatını tanıtıyor.
Kaynak
https://johnriddell.com/2022/01/03/zhang-tailei-thunderstorm-of-chinas-revolution/
Yorumlar
Yorum Gönder