Bölgesel Bağlantıda Tarihi Bir Dönüm Noktası: Özbekistan, Afganistan ve Pakistan Kabil'de Hükümetlerarası Anlaşma İmzalandı

Bölgesel Bağlantıda Tarihi Bir Dönüm Noktası: Özbekistan, Afganistan ve Pakistan Kabil'de Hükümetlerarası Anlaşma İmzalandı

17 Temmuz 2025'te, bölgesel bağlantı ve ekonomik entegrasyonun güçlendirilmesi yönünde önemli bir adım atıldı. Afganistan'ın başkenti Kabil'de, "Termez-Neyrabod-Maydan-Şar-Lovgar-Khlarchi " demiryolu koridorunun Teknik ve Ekonomik Fizibilite Çalışması'nın (TEFS) geliştirilmesi için Hükümetlerarası Çerçeve Anlaşması imzalandı.

İlk olarak 2018 yılında önerilen ve Kabil Koridoru etiketiyle bilinen Trans-Afgan Demiryolu projesi, Özbekistan'daki Termez Afganistan'daki Mazari Şerif ve Kabil'i birleştirmeyi amaçlıyor. Projenin, Pakistan'daki Peşaver etiketine de genişletilmesi planlanıyor. Rota zaman zaman geçtiği şehirlerin isimleriyle anılıyor: Termez, Naibabad, Logar ve Kharlachi.

Bu anlaşma, Özbekistan'ın Orta Asya ile Güney Asya arasında güvenilir, modern ve doğrudan bir ulaşım bağlantısı kurmayı hedefleyen Trans-Afgan demiryolu koridorunun hayata geçirilmesinde önemli bir aşamayı işaret ediyor.

Kabil'deki imza töreni, bu güzergahın artan jeopolitik önemini ve ilgili ülkelerin proje uygulamasını hızlandırma konusundaki ortak kararlılığını yansıtıyor. Koridor, bölge genelinde çok taraflı iş birliğini ve ekonomik kalkınmayı teşvik ederek, birleşik bir Avrasya ulaşım alanı için temel oluşturacak.

Projenin tahmini maliyeti 4,6 milyar dolar. Tamamlandığında bu demiryolu Afganistan boyunca 573 kilometreden fazla bir mesafe kat edecek ve OrtaAsya ile Hint Okyanusu arasında doğrudan kara bağlantısı kuracak. Yıllık 18-20 milyon ton kargonun geçmesi, Orta Asya'dan Pakistan limanlarına nakliye sürelerinin haftalardan günlere inmesi ve ulaşım maliyetlerinin en az yüzde 30-40 oranında düşmesi öngörülüyor. İnşaatın bu yıl başlaması ve 2030 yılında tamamlanması bekleniyor.

Üçlü TEFS anlaşması, Şubat 2025'te Özbekistan ve Pakistan liderleri arasında gerçekleşen zirvede verilen taahhütlerin ardından geldi. O tarihten bu yana Özbekistan, Afganistan ve Pakistan kapsamlı bir iç koordinasyon yürüttü ve uzman düzeyinde çok sayıda sanal toplantı düzenledi.

İmzalanan anlaşmaya göre, Mayıs 2023'te Özbekistan Demiryolları bünyesinde kurulan Üçlü Proje Ofisi, TEFS'nin koordinasyonundan sorumlu lider kuruluş olarak belirlendi. Ofis, Kabil ve İslamabad'da şubeleriyle faaliyet gösteriyor.

Bağlam olarak, demiryolunun nihai güzergahı olan Termiz - Nayrabod - Maidan Şar - Logar - Harlaçi Temmuz 2023'te kararlaştırıldı. Ön fizibilite çalışmaları, Boshtransloyiha JSC ve "Dört Büyük" küresel danışmanlık firmalarından biri olan Ernst & Young (E&Y) ile ortaklaşa yürütüldü.

Bu dönüm noktası, bölgeyi canlı bir ticaret ve lojistik merkezine dönüştürmeye bir adım daha yaklaştırıyor, ekonomik entegrasyon, altyapı geliştirme ve paylaşılan refah için yeni fırsatların kilidini açıyor.

Kabil koridorunun yanı sıra 1.468 km uzunluğundaki Mezar-ı Şerif-Herat-Kandahar-Çaman demiryolunun inşasına ilişkin görüşmeler sürüyor. Farah, Nimroz, Helmand ve Kandahar'li Batı Afganistan vilayetlerinden geçerek Pakistan limanlarına giden alternatif bir demiryolu hattı oluşturulacak.