ÇKP 19. Merkez Komitesi 5. Genel Kurul Toplantısı'na dair merak edilenler
Çin Komünist Partisi (ÇKP) 19. Merkez Komitesi 5. Genel Kurul Toplantısı 26-29 Ekim günlerinde başkent Beijing'de yapıldı. Toplantıda ulusal ekonomi ve toplumsal meseleler ile ilgili 14. Beş Yıllık Plan'ın hazırlanmasına ve 2035 yılı hedeflerinin belirlenmesine ilişkin öneriler incelenip onaylandı. Toplantıya dair merak edilen 5 soruyu okurlarımız için yanıtladık:
1. Çin Komünist Partisi 19. Merkez Komitesi 5. Genel Kurul Toplantısı'nda alınan kararlar ne anlama geliyor?
Türk kamuoyundaki yaygın kanının aksine ÇKP Merkez Komitesi 5. Genel Kurul Toplantısı sürecin sonu anlamına gelmiyor. Bir diğer ifadeyle Başkent Beijing'de sona eren toplantı Çin'in iradesini temsil eden ara duraklardan biri olarak yorumlanabilir.
Çin'de beş yıllık kalkınma planın hazırlanmasına dair taslak, bir yıl önce Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu tarafından hazırlandı ve yurt geneli ile internet ortamında yaygın biçimde tartışılarak olgunlaştı. Olgunlaşan öneriler 19. Merkez Komite 5. Genel Kurul Toplantısı'nda resmiyet kazandı. Önümüzdeki dönemde Çin Devlet Konseyi söz konusu öneriler doğrultusunda 14. Beş Yıllık Plan taslağının hazırlanma sürecini ilerletecek. Taslağın nihai olarak Çin Ulusal Halk Meclisi'nin 2021'de düzenlenecek yıllık toplantısında onaylanması bekleniyor. ÇKP Merkez Komitesi Parti Okulu eski Başkan Yardımcısı Li Junru, sürecin ilerleyişini şu ifadelerle anlatıyor:
"Parti, ekonomik ve sosyal kalkınmadaki sorunların ihtiyaçlarına ve halkın daha iyi bir yaşam sürdürmesi için öneriler ortaya koyacak. ÇKP Merkez Komitesi önerilerini aldıktan sonra, Devlet Konseyi, çeşitli bakanlıklar ve komisyonlar planları gözden geçirmek için farklı komisyonlar kurar. Hükümet, Ulusal Halk Kongresi'nin en yüksek otoritesinin liderliğinde olduğu için, planın Ulusal Halk Kongresi tarafından gözden geçirilmesi gerekiyor yani halk, ekonomik ve sosyal kalkınma planını gözden geçirecek, değiştirecek, onaylayacak ve kabul edildikten sonra devletin iradesi olacak."
2. Çin neden beş yıllık kalkınma planı hazırlıyor ve bu plan hayata nasıl geçiriliyor?
Çin Halk Cumhuriyeti kuruluşundan dört yıl sonra yani 1953'te beş yıllık kalkınma planını hazırlamaya başladı. O dönemlerde Sovyetler Birliği gibi ülkelerin de hazırladığı beş yıllık kalkınma planı Çin açısından bir gelenek halini aldı. Çin, ekonomisinin birçok alanda piyasa kurallarını onaylamış olsa da devletin Batı'dan daha merkezi bir role sahip olduğu görülüyor. Hafta içinde Global Times'ın da yer verdiği bir Xinhua yorumunda "Çin'in beş yıllık planları Batı'daki kimi politikacıların yaptığı gibi oy almak ya da siyasi puan toplamak için tasarlanmadı. Plan insanların daha iyi bir yaşam arzularını gerçekleştirmeyi amaçlıyor." denildi.
Peki, beş yıllık planlama sistemi nasıl işliyor? Aynı makalede ise bunun yanıtı "Karar verme süreci binlerce düşünce kuruluşundan, devlet birimlerinden, üniversitelerden ve önde gelen akademisyenlerden gelen girdileri içerir." ifadesi ile verildi.
Öte yandan makalede, Çin hükümetinin ağustos ayında sadece iki haftalık süre içerisinde yurttaşlardan internet üzerinden 14. Beş Yıllık Kalkınma Planı ile ilgili bir milyondan fazla görüş aldığı bilgisine yer verildi.
3. Çin, bundan önceki beş yıllık kalkınma planlarında hangi adımları hayata geçirdi?
Çin Halk Cumhuriyeti'nin 1953 ve 1957 yılları arasından ilk beş yıllık kalkınma planı tarım ekonomisinden sanayileşmiş bir ekonomiye geçiş ile ilgiliydi. Ülkenin kurucusu Mao Zedung döneminde alınan kararlar uyarında devlet kaynaklarını kömür ve çelik üretimini artırmak için seferber etmişti. 1959 ve 1962 yılları arasındaki ikinci beş yıllık kalkınma planı döneminde de hükümet sanayileşme için çabasını iki katına çıkardı.
Beijing yönetimi, 1970'lerin sonlarından itibaren Deng Xiaoping liderliğinde piyasa aktörlerini kucaklamaya başlarken beşinci, altıncı ve yedinci dönemde de ihracat endüstrilerine yatırım yaparak kendisini dış dünyaya daha fazla açtı.
4. Başkent Beijing'de sona eren toplantıda hangi kararlar alındı?
ÇKP 19. Merkez Komitesi 5. Genel Kurul toplantısında çok sayıda önemli tavsiye kayıtlara geçti. Detaylı resmî açıklamalardan öne çıkan 5 başlığı şöyle sıralamak mümkün.
Çin'in nitelikli büyüme aşamasına girdiğine işaret edilen toplantıda, 2035 yılına kadar, sosyalist modernizasyon hedeflerine temel olarak ulaşılacağı belirtildi. Çin'in 2035 yılı itibarıyla uluslararası ekonomik iş birliğinin ve rekabet konusundaki üstünlüklerinin daha da ilerletilmesi, ülkedeki kişi başına düşen Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'nın (GSYİH) orta derecede gelişmiş ülkelerin seviyesine ulaşması bekleniyor. Bu bağlamda toplantında yüksek nitelikli kalkınma doğrultusunda reformların temel itici güçler olarak ilerletilmesi, iç sirkülasyon temelinde, iç ve uluslararası ikili sirkülasyonun birbirini güçlendirdiği (Çifte döngü sistemi olarak adlandırmak mümkün) yeni bir düzenin oluşturulmasının hızlandırılması önerildi.
İkincil olarak, toplantıda Çin'de modernleşmenin inşasında ana rol inovasyon ve teknolojiye verildi. Tavsiyeler doğrultusunda Çin'de ulusal inovasyon sistemi iyileştirilecek, ulusal stratejik bilim ve teknoloji gücü derinleştirilecek.
Üçüncü olarak, ortaklaşa zenginleşmenin hızlandırılacağı, istihdama öncelik verme politikalarının pekiştirileceği ve yüksek nitelikli bir eğitim sisteminin oluşturulacağının da altı çizilen toplantıda, çok kademeli bir sosyal güvence sisteminin hayata geçirilmesinin yanı sıra, nüfusun yaşlanması karşısında aktif bir ulusal strateji uygulanacağı vurgulandı.
Dördüncü olarak, Çin'in bir yandan kalkınırken diğer yandan güvenliğini sağlamaya çalışacağı vurgusu yapıldı. Güvenlik ve kalkınmanın, ulusal kalkınmanın tüm süreç ve alanlarını kapsamasının sağlanması gerektiğine dikkat çekilen toplantıda, ulusal modernizasyon sürecindeki çeşitli risklerin önlenmesi ve ulusal güvenlik sisteminin inşasının güçlendirilmesi gerekliliğinin de altı çizildi. Toplantıda, savunma alanındaki çalışmalar ile orduda modernizasyonun hızlandırılarak, ülkenin ulusal egemenliğini, güvenliğini ve kalkınma çıkarlarını savunma yetkinliğinin arttırılacağı ifade edildi.
Son olarak söz konusu dönem için ulusal yönetişim sistemi ve becerilerinin modernizasyonunun gerçekleşmesi, kültür, eğitim, yetenekli personel, spor ve sağlık bakımlarından güçlü bir ülke inşa edilmesi, karbondioksit salınımının zirveye ulaştıktan sonra istikrarlı şekilde düşmesi ve ekolojik çevrenin iyileştirilmesi hedefleri de ortaya koyuldu.
Kaynak: CRI Türk
Yorumlar
Yorum Gönder